OSTEOPOROZ

Osteoporoz, kemik erimesi olarak da bilinen, kemiklerin kütle kaybetmesine yol açan ve en yaygın görülen kemik metabolizması hastalığıdır. Kemiklerin kütle ve kalitesindeki azalma kolaylıkla kırılabilmesine neden olmaktadır. Vücudumuzda, bir taraftan yaşlı kemiklerin yıkımı olurken diğer taraftan yeni kemiklerin oluşturulduğu bir denge söz konusudur. Bu dengede, kemik yıkımının çok fazla olması ya da yenilenmenin yeterli olmamasına bağlı oluşan dengesizlik, osteoporoza neden olur. Bu dengesizliğe katkıda bulunan en önemli etken menopozdur. Menopoz sırasında hormonal değişiklikler, yani östrojen (kadınlık hormonu) düzeylerinin azalması kemik kaybını hızlandırır. Bu kemik kaybı ciddi bir düzeye ulaştığında, o kişide osteoporoz gelişir. Erkeklerde ise erkek cinsiyet hormonu olan testosterondaki azalma ile kemik kütlesi de azalabilmektedir.

Sağlıklı kemik yoğun ve güçlüdür ve büyük miktarda basınca dayanabilir. Ancak, osteoporoz geliştiğinde, kemikler incelir ve kırılgan bir hal alır.

Bulguları

> Kronik sırt agrısı

> Boy kısalması

> Eklem ağrıları

> Diş kaybı

> Diş eti problemleri

> Akşamları bacak krampları

Osteoporoz ile ilişkili olan hastalıklar

> Çölyak hastalığı

> Kronik obstrüktif akciğer hastalığı

(KOAH), astım bronşiale

> Hiperparatiroidi

> Hipertiroidi

> İnflamatuvar (iltihabi) bağırsak hastalığı

> Böbrek taşı hastalığı

> Romatoid artrit hastalığı (eklem romatizması)

> Kanser

Risk faktörleri

Kimlerin bu hastalığa yakalanacağı önceden öngörülememektedir. Ancak hastalığa yakalanma riski aşağıdaki durumlarda artmaktadır:

> 45 yaşın altında menopoza girme

(doğal olarak ya da ameliyat sonrası)

> Kadın olmak

> İleri yaş

> Ufak tefek zayıf yapıda ve beyaz tenli olma

> Daha önce kırık geçirmiş olmak (Ön kol kırığı gibi)

> Ailede osteoporoz sonucu oluşmuş kırık öyküsü

(Özellikle annede kalça kırığı)

> İltihaplı eklem hastalığı ya da astım varlığı

> Aşırı tuz, protein alımı

> Kemik yıkımını hızlandıran ilaçların kullanımı

(kortizon ,guatr ilaçları,sara ilaçları, heparin vb.)

> Yetersiz kalsiyum ve D vitamini alımı

> Sigara içme, alkol kullanımı, fazla kahve tüketimi

> Düzenli egzersiz yapma alışkanlığının olmayışı

> Erkeklerde düşük testosteron düzeyi

> Uzun süreli yatak istirahatı

> Kronik böbrek yetmezliği

> Besin emilimini bozan mide bağırsak sorunları

> Tiroid hormonunun fazla salgılanması

> Paratiroid hormonunun fazla salgılanması

 

Tedavisi

Tüm hastalıklarda olduğu gibi osteoporozda da hastalıktan korunmak öncelikli amaç olmalıdır. Osteoporoz günümüzde tedavi ile durdurulabilir bir hastalıktır. Osteoporoz tedavisinin en önemli amacı kırıkların azaltılmasıdır. Osteoporoz tedavisinde ilaç ve ilaç dışı tedaviler söz konusudur. İlaç dışı yaklaşımlar kapsamında:

> Uygun beslenme programının bir beslenme uzmanı tarafından planlanması,

> Kemik sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek gıdalar, alışkanlıklar ve ilaçlardan uzak durma,

> Fiziksel aktivitenin desteklenmesi (yaşa göre egzersiz),

> Düşmelerin önlenmesi (aileye ev içi kazaları önleyecek düzenlemeler önerilebilir),

> Mimari engellerin giderilmesi,

> Düşmeler sonucu kalça kemiği kırıklarına sık rastlanmaktadır. Bu amaçla bu bölgeye koruyucu pedler konulması,

> Hastaların osteoporoz konusunda bilinçlendirilmesi,

> Ani ve uzun süreli ağrının tedavisi önem taşımaktadır.